Bardzo ważnym badaniem jest cytologia. Dzięki wykonywanej regularnie cytologii udaje się wykryć wiele zmian w szyjce macicy, w tym także zmiany o charakterze nowotworowym. Badanie cytologiczne jest badaniem bezbolesnym, pobranie komórek nabłonka szyjki macicy zajmuje także lekarzowi bardzo niewiele czasu. Do tego badania pacjentki nie muszą przygotowywać się w specjalny sposób. Zaleca się jednak wykonywanie cytologii 4 dni przed miesiączką lub 4 dni po jej zakończeniu. Wynik cytologii, który otrzyma kobieta może być podany w formie opisu bądź też może zostać podany w formie oznaczenia cyframi rzymskimi. Ta pierwsza forma jest znacznie szersza. W opisie z badania znajdą się więc informacje na temat ewentualnego zakażenia wirusem HSV, czyli wirusem, który wywołuje opryszczkę lub wirusem HPV. Wynik, na którym znajdują się jedynie rzymskie cyfry oznaczają zaliczenie do grupy cytologicznej. Grup tych jest 5. Wynik cytologii prawidłowej opisywany jest skrótem FI. Inne oznaczenia to ASC-US oraz ASC-H.