Uczeń ujmuje logicznie różnorodne problemy i zadania. Zanim przystąpi do ich rozwiązywania lub też zanim wykona jakieś doświadczenie, stawia określone hipotezy uwzględniające znane mu prawa i zasady, następnie zaś stara się wydedukować ich konsekwencje, przewidzieć, do jakiego wyniku może doprowadzić przyjęcie każdej z tych hipotez, w końcu zaś sprawdzić, czy istotnie nastąpił przewidywany rezultat działania. Myślenie młodzieży staje się stopniowo podporządkowane logice rachunku zdań, a jego struktura — zbliżona do modeli logiczno-matema- tycznych. Starsza młodzież potrafi nie tylko formułować hipotezy, lecz również łączyć je i zestawiać w różnorodne grupy i kombinacje, których składniki dobiera i przemieszcza tak, aby sprawdzić ich znaczenie. Dzięki wytworzeniu struktur operacyjnych uczniowie coraz lepiej rozumieją takie problemy, jak proporcje, równowaga sił, prawdopodobieństwo pewnych obliczeń itp.
