Zarówno zapamiętywanie i przypominanie, jak i uwaga uczniów ma­ją w tym okresie charakter procesów mimowolnych, tzn. nie są jeszcze w pełni świadomie organizowane i kontrolowane w swym przebiegu i wyniku. Dziecku łatwo więc skupić uwagę na interesującym i atrak­cyjnym dla niego przedmiocie, na zjawiskach nowych i nieznanych, a wystarczająco konkretnych, żeby je zaciekawić, na takich również, z którymi styka się bezpośrednio lub na obrazku, filmie, ilustracji. Ta­kie informacje dziecko najlepiej sobie przyswaja, niezdolne jest nato­miast do długotrwałej koncentracji uwagi oraz do racjonalnej i świado­mie kierowanej pracy umysłowej nad tekstem, która wymaga odpowied­niego rozłożenia powtórek w czasie, sprawdzenia stopnia opanowania wiadomości itp.Uczeń pierwszej, a nawet drugiej klasy traktuje czasami naukę jak zabawę: wykonuje chętnie to, co sprawia mu przyjemność, ale nie jest jeszcze na tyle zdyscyplinowany wewnętrznie, by zmusić się do pracy.